İdrar kaçırma

İstem dışı idrar kaçırma sık görülen bir şikayet olup erişkin kadınlarda %50’ye varan oranlarda değişen derecelerde görülebilmektedir. Yaş ilerledikçe daha da fazla görülür. Bu durum hastanın yaşam kalitesini bozan, günlük hayatı, iş hayatını ve cinsel hayatı olumsuz etkileyen, depresyon riskini artıran bir sorundur.    

İdrar kaçırma riskini artıran durumlar nelerdir?

- İleri yaş: Yaş ilerledikçe idrar kaçırma sıklığı ve şiddeti artar. 35 yaş altında çok nadir görülürken en fazla 60 yaş üstündeki kadınlarda saptanır.
- Menopoza bağlı hormon eksikliği
- Sarkma varlığı
- Aşırı kilo: Kilosu fazla olan kadınlarda idrar kaçırma riski normal kilolu olanlara kıyasla 3 kat artmıştır. Kilo verme durumunda şikayet azalır veya tamamen ortadan kalkabilir.
- Gebelikler ve vajinal doğumlar
- Ailede idrar kaçırması olan bir akrabanın varlığı
- Şeker hastalığı
- İnme
- Alt karın bölgesine ışın tedavisi almış olma
- Sigara kullanımı

 

İdrar kaçırma tipleri nelerdir?

Kadınlarda en fazla 3 tip idrar kaçırma saptanır:

- Öksürme, aksırma, ağır kaldırma, ıkınma veya gülme gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda idrar kaçırma varsa buna stres tipi idrar kaçırma Bu tip idrar kaçırma daha genç yaşlarda daha sık görülür ve en sık 45-50 yaşındaki kadınları etkiler. Bu tip idrar kaçırmanın nedeni idrar kesesi ve dış idrar yolunun altındaki desteğin azalması ve bu organların sarkmasıdır.
- İdrar hissinin aniden gelmesi ve tuvalete koşarken yolda idrar kaçması ise sıkışma tipi idrar kaçırma olarak adlandırılır. Bu hastalarda genellikle sık idrara gitme ve gece normalden fazla idrara çıkma ihtiyacı da bulunur. Bu tip idrar kaçırma ileri yaştaki kadınlarda daha sık görülür. Burada idrar torbasının kaslarında istemsiz oluşan kasılmalar mevcuttur ve nedeni sinir sistemi bozuklukları, idrar torbası hastalıkları ve idrar yolu enfeksiyonlarıdır.
- Aynı hastada hem stres tipi, hem de sıkışma tipi idrar kaçırma bulunabilir, buna da mikst (karışık) tip idrar kaçırma adı verilir.

 

İdrar kaçırması olan hastalar nasıl değerlendirilir ve tanı sonrası ilk öneriler nelerdir?

Hastada detaylı bir öykü alınıp jinekolojik muayene yapılarak genellikle hangi tip idrar kaçırmanın var olduğu belirlenir. Bu önemlidir, çünkü idrar kaçırmanın tipine göre tedavi seçenekleri değişmektedir. Ayrıca muayene sırasında sarkma olup olmadığı da incelenir ve gerekirse bunu düzeltici cerrahi girişimler hastaya önerilir.

Daha sonra eğer saptanırsa öncelikle idrar yolu enfeksiyonu tedavi edilir.

Kilolu hastalara mümkünse kilo vermeleri önerilir, bu sayede özellikle stres tipi idrar kaçırması olanlarda şikayetler azalabilir.

Şikayetleri artıran alkol, kafeinli ve gazlı içeceklerin daha az tüketilmesi önerilir.  

Kabızlık da idrar kaçırmanın şiddetini artırabildiği için varsa kabızlığın tedavi edilmesi gerekir.  

Destekleyici kasları güçlendiren egzersizler (Kegel egzersizleri) özellikle stres tipi idrar kaçırmada şikayetleri azaltabildiği için hastalara önerilir.

Hastalara uygun ortamlarda belli sıklıkta tuvalete giderek idrar torbalarının aşırı dolmasını önlemeleri tavsiye edilir, bu özellikle sıkışma tipi idrar kaçırmada fayda sağlar.

Menopoza bağlı olarak vajinada ciddi hormon eksikliği bulguları varsa vajinal yolla uygulanan hormonlu kremler başlanır. Hem stres tipi, hem de sıkışma tipi idrar kaçırmada bu tedavi ile şikayetler azalabilir.

 

İdrar kaçırmada cerrahi tedavi

Stres tipi idrar kaçırmada standart cerrahi yaklaşım midüretral sling cerrahisi olarak adlandırılan yaklaşımdır, çünkü başarı oranları yüksek, komplikasyon riski düşük ve hastanın cerrahi sonrası iyileşme süreci kısadır. Burada en sık transobturator tape (TOT) olarak adlandırılan cerrahi tercih edilir. Bu cerrahi karın kesilmeden, vajinal yolla yapılır ve dış idrar yolunun orta kısmının altına 1 cm genişliğinde bir yama şeridi yerleştirilir. Bu yama zamanla sertleşerek idrar yolunun altında bir destek dokusu oluşturur ve idrar kaçırmanın engellenmesini sağlar.

Bu cerrahi sırasında varsa hastanın sarkmasına yönelik cerrahi de uygulanır.

Hastada mikst (karışık) tip idrar kaçırma var ve stres tipi idrar kaçırma şikayeti daha belirginse de aynı şekilde cerrahi uygulanır.  

 

İdrar kaçırmada ilaçla tedavi

İlaç tedavisi sıkışma tipi idrar kaçırma varlığında tercih edilir. Bu ilaçlar idrar torbasının kasını gevşeterek etkili olurlar. Burada tercih edilen iki ana ilaç grubu vardır, bunlar anti-muskarinik ilaçlar ve beta-3 adrenerjik agonistler olarak adlandırılır. İki grup ilacın etkinliği benzer olup ilk etkiler tedaviye başladıktan sonra 2 haftada görülmeye başlar, ama maksimum etkinin ortaya çıkması 12 haftayı bulabilir.  

Hastada mikst (karışık) tip idrar kaçırma var ve sıkışma tipi idrar kaçırma şikayeti daha belirginse de aynı şekilde ilaç tedavisi başlanır. İlaçtan fayda görmeyen hastalara cerrahi önerilir.