Adet düzensizliği anormal kanama olarak da adlandırılır. Üreme çağındaki bir kadında süresi, sıklığı veya miktarı normalden farklı her türlü kanama bu kapsamda değerlendirilir. Üreme çağında ortalama %20 kadında görülür ve jinekoloğa başvuru nedenlerinin yaklaşık %30’unu bu şikayet oluşturur. Menopoza yaklaştıkça sıklığı daha da artar. Sıklığına ilaveten kansızlığa neden olarak genel sağlığı, yaşam kalitesini ve meslek hayatını olumsuz etkilemesinden ötürü önemli bir sorun olarak kabul edilir.
Buna yol açan nedenler genel olarak 2 grupta incelenir:
- Yapısal nedenler (myom, polip ve tümörler)
- Yapısal olmayan nedenler (hormon bozuklukları, yumurtlama sorunları, pıhtılaşma bozuklukları, karaciğer-böbrek hastalıkları ve bazı ilaçlar)
Normal adet kanamasının özellikleri nelerdir?
Adet kanamasına normal demek için 24-38 günde bir olmalı, en fazla 8 gün boyunca devam etmeli ve kanama miktarı 80 ml’yi geçmemelidir. Bunun dışındaki her türlü adet kanaması anormal kabul edilir. Ayrıca adet kanında pıhtılar varsa ve başka neden olmaksızın kansızlık mevcutsa da adet kanamalarının aşırı olduğu düşünülmelidir.
Ama anormal kanamanın bir kez olması önemli olmayıp tekrar tekrar anormal özellikler ortaya çıkıyorsa nedene yönelik araştırma gereklidir.
Anormal kanama ile başvuran hastada ilk aşamada neler yapılmalıdır?
Hastanın tansiyon ve nabız gibi yaşamsal özellikleri bozulmuşsa acil girişim gereklidir. Bunun için hastayı hastaneye yatırmak gerekir. Yatış sonrası kan vermek, küretaj yapmak, nadiren de rahmi almak gerekebilir.
Yaşamsal bulgular normal ise anormal kanamanın nedeni araştırılmalıdır. Bunun için öncelikle hastanın adet düzeni sıklık, süre ve miktar açısından detaylı olarak sorgulanır. Olası bir gebelik ve buna bağlı kanama olabileceği için hastaya son adet tarihi sorulmalıdır. Öyküde ergenlik çağından itibaren yoğun kanama varsa, vücudun başka yerlerinde kolay morarma söz konusu ise, diş çekimi veya doğumdan sonra uzun süren kanama varsa veya kendiliğinden oluşan burun veya diş eti kanamaları varsa hastada bir pıhtılaşma bozukluğu akla gelir. Hormon ve doğum kontrol hapları ile kan sulandırıcı ilaçlar da dahil olmak üzere hastanın kullandığı ilaçlar sorularak ilaca bağlı anormal kanama olup olmadığı araştırılır. Rahim içi araç da kanama miktarını artırabileceği için varlığı sorgulanmalıdır. Anormal kanamaya ağrının eşlik etmesi rahim içi enfeksiyon varlığını akla getirmesi açısından önemlidir. Hastada aşırı kilo, sivilce veya tüylenme gibi sorunlar varsa anormal kanamanın nedeni yumurtlama bozukluğu olabilir. Tiroid hastalıkları da adet düzenini bozduğu için var olup olmadıkları hastaya sorulmalı, bunun için ilaç alıyorlarsa ilacın adı ve dozu öğrenilmelidir.
Muayenede anormal kanamaya sık neden olan myomlar saptanabilir. Ultrason incelemesi ile de myomlar görülebilir. Polipler bazen ultrasonda saptanabilir, ama kesin tanı ve aynı zamanda tedavi histeroskopi (rahim içinin ışıklı bir aletle görüntülenmesi) ile mümkün olur.
Anormal kanamada hangi kan testleri mutlaka yapılmalıdır?
- Gebelik testi
- Kan sayımı
- Tiroid fonksiyon testleri
- Karaciğer fonksiyon testleri
- Erken menopoz veya menopoz süreci düşünülüyorsa yumurtalık rezervini gösteren testler
Kimlerde rahim duvarından biyopsi alınmalıdır?
- 45 yaş üstündeki tüm hastalar
- 45 yaş altında olup aşırı kilo veya polikistik over sendromu gibi rahim kanseri riskini artıran durumlara sahip olan hastalar
Biyopsi ile rahim kanseri veya kanser öncüsü hastalık olup olmadığı ortaya konur. Bu biyopsi işlemi kısa süren, basit bir işlem olup genellikle lokal anestezi altında ve muayenehane koşullarında yapılır. Bunun yapılamadığı durumlarda veya hastanın tercihleri doğrultusunda genel anestezi altında ameliyathane koşullarında da yapılabilir.
Anormal kanama nasıl tedavi edilir?
Tedavide ilk tercih ilaç tedavileridir. Bunlar arasında en etkilisi hormonlu spiraldir ve rahim alma ameliyatı kadar etkili kabul edilir. Doğum kontrol hapları ve benzeri hormon tedavileri de kanamayı düzenlemede, ağrı kesiciler ise kanamayı azaltmada etkili olan ve sık kullanılan tedaviler arasında sayılabilir.
İlaç tedavileri başarısız olduğunda veya hastada yan etki oluşturursa kesin ve en etkili tedavi rahmin alınması (histerektomi) işlemidir. Anormal kanamanın nedeni biyopsi ile ortaya konan rahim kanseri veya kanser öncüsü lezyon olduğunda da ilk tercih cerrahidir, fakat yaşı genç olan veya gebelik isteği olanlarda hormon tedavileri gündeme gelebilir. Bunun dışında eğer anormal kanamanın nedeni myom veya polip ise bunların cerrahi olarak çıkarılması da hastanın şikayetlerini ortadan kaldırır, ama rahim alınmadıkça bu iki lezyonun da tekrarlama olasılığı söz konusudur.
Anormal kanamanın nedeni pıhtılaşma bozukluğu, tiroid hastalığı, karaciğer veya böbrek hastalığı ise hasta ilgili branş hekimlerine yönlendirilir.
